W artykule o związkach mistycyzmu ze zdolnościami poznawczymi przedstawiłem proste wyjaśnienie mechanizmu percepcji pozazmysłowej. Wyjaśnienie to w głównej mierze opiera się na tym, że nowe bodźce docierające do mózgu, bez względu na to skąd pochodzą i jak docierają do mózgu, kojarzone są z już istniejącymi symbolami, reprezentującymi znane i wyuczone wcześniej wrażenia zmysłowe. Podstawą takiego wyjaśnienia jest oczywiście uznanie symboli, jako sposobu reprezentacji wszystkich możliwych wrażeń przez mózg. To bardzo ważne założenie: mózg operuje wyłącznie na symbolach. Jako symbole rozpoznawane i zapamiętywane są nie tylko zapachy, smaki, dźwięki, kolory, kształty i wrażenia dotykowe, ale również złożone koncepcje i idee (np. szybkość, objętość, miłość, postęp), jak również wszystkie możliwe operacje na nich (pomnażanie, zwiększanie, zmniejszanie...) i pomiędzy nimi (porównywanie, grupowanie, rozdzielanie...). Symbole, służące do reprezentacji tych wszystkich rzeczy, kształtują się przez całe życie, ale na początku rozwoju mózgu jest to najłatwiejszy, naturalny proces i wtedy właśnie powstają zupełnie nowe klasy symboli. W późniejszym okresie mózg sięga do już znanych symboli aby za pomocą ich kombinacji tworzyć nowe, bardziej złożone. Nowe rodzaje symboli powstają tylko wtedy, gdy istniejące symbole nie nadają się do poprawnej identyfikacji bodźców.