Historia Różo-Krzyża to przede wszystkim historia rozwoju pewnej legendy - ciężko znaleźć fakty historyczne, więc warto pielęgnować te, które znamy, nawet gdy czasami wydają się nudne. Standardowa historia organizacji różokrzyżowych wygląda tak: ktoś skądś przybył, założył jakąś organizację i potem ta organizacja dała impuls dla powstania kolejnej. W zasadzie to wszystko. Czasami tylko ludzie związani z Różo-Krzyżem zostawiają po sobie jakąś wyjątkową spuściznę. Zupełnie inaczej odbieram historię wolnomularstwa - pełno tam intryg, rozłamów, dziwnych zbiegów okoliczności i ogólnie wiele zamieszania. Tak też jest gdy historia wolnomularstwa splata się z historią Różo-Krzyża i tak też wygląda historia powiązań Zakonu A.M.O.R.C. i O.T.O.

Theodor Reuss

Theodor Reuss był anglo-niemieckim tantrykiem i okultystą, masonem, domniemanym agentem policji, dziennikarzem, piosenkarzem i założycielem Ordo Templi Orientis. Reuss zgromadził sporą ilość patentów pozwalających mu zakładać różnego rodzaju organizacje paramasońskie i na ich podstawie powołał do istnienia wielką ich ilość - niektórzy sądzą, że było ich więcej niż faktycznych członków, jakie zgromadziły, gdyż członkostwo w jednej wiązało się z reguły z przynależnością do innych, a poza tym istnienie niektórych było tylko chwilowe.

Aleister Crowley

Postać Aleistera Crowley'a jest dość dobrze znana - mag, poeta, okultysta, mistyk, szachista, alpinista (m.in. wspinał się bez powodzenia na K2), a także buddysta, podróżnik, no i Bestia 666, jak sam o sobie mówił. Urodził się w 1875 r, w rodzinie fanatyków religijnych. Pierwsze lata życia wspominał jako dzieciństwo w piekle i one wytyczyły kierunek jego życia, jako duchowego anarchisty zrażonego do religii w ogóle.

Na studiach wstąpił do Zakonu Złotego Brzesku, gdzie przyjął imię "wytrwam do końca" - co mu się jednak nie udało. Choć szybko wspinał się w hierarchii, to w połowie drogi (do której to połowy niewielu docierało) zerwał z Zakonem zawiedziony treściami poznanych nauk. W trakcie podróży do Egiptu otrzymał przekaz Thelemy - podstaw nowej religii, oraz nakaz propagowania jej nauk. W 1907 założył własny Zakon Srebrnej Gwiazdy, a w okolicy roku 1910-1912 związał się z niemiecką grupą okultystyczną Ordo Templi Orientis, którą zreformował, gdy został jej przywódcą w 1925. Obydwie organizacje służyły potem do propagowania nauk Thelemy.

Krótka historia O.T.O.

O.T.O. zostało założone przez Theodora Reussa w 1905 r, ale jego początki sięgają dużo wcześniej. Przede wszystkim należy w tym kontekście wspomnieć duchowego ojca O.T.O. Carla Kellnera, który prawdopodobnie nie dożył momentu powstania tej organizacji. Kellner był bogatym chemikiem, który studiował nauki ezoteryczne i wiele podróżował po Europie, Ameryce i Azji. To właśnie w trakcie swych podróży miał on nawiązać kontakt z trzema adeptami – sufim Solimanem ben Aifą oraz dwoma indyjskimi tantrykami: Bhimą Sena Pratapą z Lahore oraz Śri Mahatmą Adźamją Paramahamsą, a także miał on spotkać członków organizacji o nazwie Hermetyczne Braterstwo Światła.

W 1885 r Kellner spotkał Frantza Hartmanna, z którym współpracował przy opracowywaniu terapii na gruźlicę, i podczas tych badań odkrył "klucz" do symboliki ezoterycznej pozwalającej zrozumieć misterium Natury. Chciał utworzyć Academia Masonica pozwalającą studiować wszystkie masońskie stopnie i inicjały.

W 1895 nawiązał kontakt z Reussem i przedstawił mu ideę swojej organizacji opartej na strukturze Memphis-Misraim i ucząca symboliki "klucza" zarówno kobiet i mężczyzn. W tym czasie panowie jednak nie doszli do porozumienia i dopiero w 1902 r nawiązali ponownie kontakty i podjęli aktywność w zakresie powołania nowej organizacji. Korzystając z różnych rytów masońskich opracowano nowy system inicjacji i przygotowano konstytucję Zakonu Świątyni Wschodu. Po śmierci Kellnera 7 czerwca 1905 roku Reuss uzyskał pełną kontrolę nad jego spuścizną.

Warto tu nadmienić, że Kellner praktykował Hatha Jogę, a nie magię seksualną, choć prawdopodobnie otrzymał od swego nauczyciela tajemne instrukcje osiągania siddhi, mocy magicznych. Prawdopodobnie to ta wiedza była podstawą dla nowej organizacji, choć rozpowszechniał ją wbrew woli nauczyciela.

W 1906 r Reuss nawiązał współpracę z Rudolfem Steinerem, który został mianowany Zastępcą Wielkiego Mistrza kapituły podległej O.T.O./Memfis/Mizraim oraz Wielkiej Radzie zwanej "Mystica Aeterna" w Berlinie. Steiner najprawdopodobniej nie dostąpił żadnej inicjacji O.T.O. i nie brał udziału w jej tworzeniu. Chociaż krytykował materiały otrzymane od Reussa to rozwinął powierzoną mu w opiekę lożę MM. W 1912 roku założył własne Stowarzyszenie Antropozoficzne, a współpracę z Reussem zakończył w 1914 roku.

Reuss podczas jednej z podróży do Anglii nawiązał kontakt z Crowleyem i w 1910 r inicjował go na 3 pierwsze stopnie O.T.O., a dwa lata później ustanowił go przywódcą niższych stopni zakonu w krajach anglojęzycznych. Tej organizacji nadano nazwę Mysteria Mystica Maxima. Od tego momentu Crowley był główną osobą rozwijającą rytuały O.T.O.

Pierwsze kontakty H.S. Lewisa z O.T.O.

Pierwszy oficjalny kontakt Reussa z Lewisem miał miejsce w połowie 1920 r, na kongresie masońskim w Zurichu. Panowie przypadli sobie najwyraźniej do gustu, ale w tamtych czasach nic nie działo się szybko. 30 lipca Reuss wydał oficjalny dokument "Dowód przyjaźni" dla H.S. Lewisa nadając mu VII st. O.T.O. W grudniu 1920 r Lewis napisał do Reussa, na co ten też odpisał, choć dopiero w czerwcu 1921 roku.

Relacje H.S. Lewisa z O.T.O.

Jak wspomniałem wyżej H.S. Lewis nawiązał kontakt z Reussem w 1920 roku. Możliwe jest jednak, że spotkali się już w 1909 r podczas rejsu Lewisa do Europy, ale ślady tego zdarzenia są bardzo wątpliwej jakości (na liście pasażerów statu był Lewis i niejaki A. Reuss, którym potencjalnie mógł być Theodor Reuss). Jeśli takie spotkanie miało miejsce to było przypadkowe i raczej obaj panowie tego nie pamiętali.

W swoim liście Reuss nazwał O.T.O. "zewnętrzną fasadą Różokrzyża", co bardzo zainteresowało Lewisa, który ciągle poszukiwał kontaktów z mitycznym ciałem Różo-Krzyża. Wspólnie założyli "Radę Światową AMORC" (TAWUC) w celu propagowania nauk różokrzyżowych. Projektem dużo bardziej zajął się Reuss, ale chciał poprzez niego propagować Thelemę, co nie spodobało się finansującemu przedsięwzięcie Lewisowi. Projekt podupadł jeszcze bardziej po liście Reussa z 9 sierpnia 1921, w którym ten zażądał zwiększenia finansowania.

Niezależnie od powyższego Lewis utrzymywał jakieś kontakty z amerykańskim O.T.O. i samym Crowleyem, którego poznał osobiście prawdopodobnie w Nowym Jorku wiosną 1918 roku. Wtedy to Crowley przygotował dokument, w którym chciał zaproponować Lewisowi wybór członkostwa w O.T.O., A.A., lub Zakonie Iluminatów, ale prawdopodobnie do złożenia tej propozycji nie doszło.

Osoba Crowleya, którego Lewis oskarżał o jakieś oszustwo z 1916 r., była kolejnym powodem ograniczenia kontaktów z Reussem. Crowley, nie pałał sympatią do Lewisa, czemu dawał wyraz w swoich listach do znajomych. Napięcia pomiędzy nimi były prawdopodobnie jedną z przyczyn wyrzucenia Crowleya z O.T.O., gdyż Lewis zagroził Reussowi, że przestanie płacić subskrypcje O.T.O. jeśli ten nie usunie Crowleya.

Z drugiej strony nadanie honorowego stopnia O.T.O. Lewisowi, oraz samego Reussa, krytykował w listach do znajomych Crowley. Reuss, dowiedziawszy się o tej krytyce, odebrał wszelkie prawa Crowleyowi i wyrzucił go jesienią 1921 r z Zakonu O.T.O. dystansując się jednocześnie od wcześniej wspieranej Thelemy. Zażądał też, aby ten trzymał swój zakon A.A. z dala od O.T.O.. Reuss 9 listopada w liście do Lewisa napisał, że "cokolwiek Crowley robi w Stanach, jest to jego (Crowleya) prywatną sprawą". Od tego momentu zwrócił się w stronę AMORC i innych organizacji różokrzyżowych, a w kręgach różokrzyżowców uważano, że "przez ostatnie dwa lata życia [Reussa] nie był aktywny w nauczaniu doktryn i praktyk Crowleya i odzyskał szacunek uprzednio przyznany mu w kręgach okultystycznych i braterskich".

W odpowiedzi na wyrzucenie Crowley w liście napisał do Reusa, że pomoże mu w abdykacji i ogłasza się głową zakonu (O.H.O.). Reuss zmarł 28 października 1923 r. nie wyznaczając następcy, co spowodowało silne tarcia w O.T.O. Chętnych na kierowanie O.T.O. było więcej, niemniej ostatecznie sukcesję przejął Crowley, który twierdził, że w ostatnim liście Reuss mianował go następcą. Listu tego jednak sam nie ujawnił i nie został on odnaleziony, co poddaje w wątpliwość jego słowa.

Po śmierci Reussa AMORC związało się pewnego rodzaju sojuszem z Heinrichem Treankerem, głową O.T.O. na Niemcy, z którym Lewis planował wydać w 1930 r "Drugą Famę". Mimo tych planów ekspansja AMORC w Niemczech nie powiodła się, do czego miało się w szczególności przyczynić powstanie FUDOSI w okolicy 1935 roku.

Kolejny spór A.M.O.R.C. z Crowley-em

W 1935 r Crowley był bankrutem - w celu podreperowania swojej sytuacji finansowej postanowił, że przejmie kontrolę nad AMORC, które w tym czasie miało pewne spory sądowe. Crowley zaproponował Lewisowi pomoc w wygraniu sporu w zamian za uregulowanie jego zobowiązań finansowych. Crowley nie był jednak świadom całości sytuacji, w szczególności traktował AMORC jako gałąź O.T.O. pod kierownictwem Lewisa. Napisał, że skoro AMORC jest gałęzią O.T.O. a on jest szefem (O.H.O.) O.T.O., to cały majątek AMORC należy do niego i jest "przygotowany na przejęcie całego AMORC".

W styczniu 1936 roku Lewis dał jasno do zrozumienia Crowleyowi, że wie o wyrzuceniu go przez Reussa z O.T.O., a sam nigdy nie był członkiem O.T.O., mimo to Crowley w dalszym ciągu twierdził, że AMORC to filia O.T.O., gdyż w swoich publikacjach posługuje się lamenem O.T.O.

Crowley nie ograniczał się jednak tylko do argumentów prawnych. Oto niektóre fragmenty jego dzienników:

    3 września 1937: Michaud - przeczytał ostatni egzemplarz Clymer'a - druzgocący! Przedruk z wyborów Golden Book Meyer i Oriflamme z 12 września z wszystkimi naszymi pięknymi zdjęciami! Michaud nie jest całkiem przekonany o słuszności mojej pozycji.
    7. września: [Crowley radzi się I-Ching] Omenowi o romans z Amorcem. XVIII Ku Thwan: śmiało, ale planuj najstaranniej i sprawdź każdy krok.
        Linia 1: Wyczyść Reuss.
        2. Wyczyść OTO
        3. Wyczyść Reuss, przyznając się do błędu.
        4. Przepraszam Reuss.
        5. Znajdź odpowiedni instrument.
        6. Występuję jako jedyne OHO
    6. września: XVIII Ku. Ciekawy! Oczywiste znaczenie - zajmij się Amorcem. Mam plik Amorc Whiteley.
    14 września: Lewis w pełnym odwrocie: odpada A Amorca z jego reklam! Quelle crapule!
    28. września: przygotowanie planu AMORC.
    29. września: Napisać odpowiedź [?] do Amorc.
    1. października: [seks-magia z Evelyn] do kontrolowania AMORC.
    2. października: [seks-magia z Phyllis] do kontrolowania Amorca. (Coś mi mówi, że mogło to działać - wbrew mojemu osądowi).
    7. października: Bentley's: AMORC.
    8. października: Phyllis tutaj. [seks-magia], aby złapać Amorca.
    9. października: Napisać Larwal [?] o Fudosi.
    18. października: D. Herald chce historii Amorca.
    20. października: Lunch z Tebbs. Szachy. Omówienie historii Amorca.
    23. listopad: Długie rozmowy z Fraserem: przejrzenie materiałów AMORC.

Ostatni wpis dotyczył materiałów udostępnianych studentom przez AMORC. Prawdopodobnie zawierały one treści otrzymane przez Lewisa w ramach TUWAC od Reussa. Po śmierci Spencera Lewisa 2 sierpnia 1939 r kierownictwo organizacją AMORC przejął jego syn Ralph. Rytuały i monografie zostały przez niego zreformowane. W szczególności usunięte zostały treści mogące mieć związek z O.T.O. Oryginalne materiały napisane przez Spencera Lewisa nie były od tego czasu używane przez AMORC.

Korzystałem z materiałów Roberta Koeniga:
Ordo Templi Orientis
Antiquus Mysticus Ordo Rosae Crucis