Termin "martynizm" odnosi się zarówno do wspomnianej wyżej doktryny reintegracji, jak i do samego "Zakonu Martynistów", założonego w 1886 roku przez Augustina Chaboseau i Gérarda Encausse (znanego również jako Papus). Wywodzony jest natomiast od nazwisk twórców: teozofa Martinesa de Pasqually'ego i jego kontynuatora Louis-Claude'a de Saint-Martina zwanego Nieznanym Filozofem. Warto tu od razu zaznaczyć, że na równi z nimi do rozwoju martynizmu przyczynił się Jean-Baptiste Willermoz. Martynizm, jaki znamy dzisiaj, składa się bowiem z tradycji teurgicznej Martineza de Pasqually (zwanej również martynezizmem), masońsko-templariuszowskiej Jean-Baptiste'a Willermoza (willermozizm) i chrześcijańskiej teozofii Luisa-Claude'a de Saint-Martina (po prostu martynizm).

Zakon Rycerzy
Wybranych Kohenów
Wszechświata.

Jacques de Livron Joachim de la Tour de la Casa Martinez de Pasqually urodził się ok. 1727 r. w Grenoble we Francji, a zmarł w 1774 r. na Dominikanie. Niewiele można pewnego napisać o jego życiu czy też pochodzeniu - uważano go za Portugalczyka lub Hiszpana, być może o korzeniach żydowskich. Równie niewiele wiadomo o pochodzeniu doktryny jaką głosił.

W 1767 r. Martinez de Pasqually założył Élus Coëns (Cohen po hebrajsku znaczy "kapłan", a Elus "wybrany") - ezoteryczną organizację chrześcijańską, której celem było ustanowienie niewidzialnego kościoła, niezależnego od jakiejkolwiek ziemskiej organizacji, poszukującego ścieżki do ukrytej wiedzy o naturze. Była to pierwsza czysto teurgiczna organizacja.

Oryginalne Élus Coëns przestało istnieć na przełomie XVIII i XIX wieku (ostatni znany członek pierwotnego wcielenia zakonu zmarł w 1868 r.), ale zostało odrodzone w XX wieku przez Roberta Ambelaina i istnieje do dziś w różnych wersjach w organizacjach martynistycznych, w tym w zakonie przywróconym przez samego Ambelaina.

Nauki Élus Coëns.

Nauki Zakonu obejmowały głównie tematy odnoszące się do tradycji judeochrześcijańskiej, ale prezentowane były z ezoterycznego punktu widzenia, z wyraźnymi kabalistycznymi i gnostyckimi wpływami. Pasqually filozofię leżącą u podstaw pracy Elus-Cohenów zawarł w swoim "Traktacie o reintegracji Istot", który wspomina o Ogrodzie Eden i odnosi się do Chrystusa jako "naprawiającego". Ostatecznym celem Elus-Cohen było osiągnięcie podczas życia stanu określanego jako Beatific Vision.

Poprzez stopniową inicjację i bezpośrednie poznanie Boga, starano się uzyskać reintegrację, czyli pierwotną jedność utraconą od upadku Adama. Podstawą była praktyka złożonych ceremonialnych rytuałów teurgicznych mających na celu to, co Pasqually nazywał pojednaniem osoby "mniejszej" z Boskością.

Zakon składał się z trzech części: pierwsza była analogiczna do konwencjonalnej masonerii. Drug była generalnie masońska, choć wprowadzała tajną doktrynę Pasqually'ego. Trzecia natomiast była już czysto teurgiczna. W najwyższym stopniu, Różo-Krzyża, dokonywano ewokacji istot należących do Boskiego Planu. Teurgiczne działania miały na celu nawiązanie kontaktu między adeptem a światem niewidzialnym. Składały się na nie:

wzniosłe modlitwy przywołujące cel, który Zakon starał się osiągnąć;

• komunikację z anielskimi hierarchiami w celu uzyskania ich pomocy i wsparcia;
• oraz egzorcyzmy mające na celu ograniczyć demoniczne wpływy we wszechświecie i udaremnić jego władzę nad ludźmi oraz zwalczać czarną magię.

Ryt Szkocki Rektyfikowany.

Jean-Baptiste Willermoz (ur. w 1730 r. w Lyonie we Francji, zmarł w 1824 r. także w Lyonie) wstąpił do masonerii w wieku 20 lat do loży, która działała w rycie "Ścisłej Obserwy". Do Elus-Cohen został przyjęty w 1767 roku, osiągając tam najwyższe stopnie Zakonu. Od Pasqually'ego otrzymał tytuł "Sędzia Wyższy" i był jednym z jego najwyższych rangą oficerów.

Po śmierci Pasqually'ego w 1778 r. Willermoz wraz z dwoma innymi "Sędziami Wyższymi", stworzył dwa dodatkowe stopnie rytuałów masońskich dla templariuszowskiej Ścisłej Obserwy, które zawierały filozofię Elus-Cohen. Nazwa Zakonu została zmieniona na Chevaliers Beneficient de la Cité-Sainte (CBCS).

Struktura stopni Rytu wyglądała tak:

1. Uczeń
2. Czeladnik
3. Mistrz
4. Mistrz Szkocki
5. Giermek
6. CBCS
7. Rycerz
8. Wielki Rycerz

Po zreformowaniu francuskiej gałęzi Zakonu Willermoz w 1782 roku przekonał niemiecki oddział macierzysty do przyjęcia jego reform - choć nie obyło się to bez sprzeciwu innych gałęzi Ścisłej Obserwy, takich jak np. Iluminaci Bawarscy, którym przewodził Adam Weishaupt.

Rewolucja francuska ograniczona działalność CBCS we Francji, ale Ryt został zachowany w Szwajcarii i przetrwał, praktykowany nieprzerwanie, od założenia do dnia dzisiejszego. Obecnie funkcjonuje zarówno jako ryt czysto masoński, jak i niezależny rytuał, który jest dostępny także dla kobiet.

Martynizm de Saint-Martina.

Louis-Claude de Saint-Martin dał początek mistycznej tradycji, w której kładzie się nacisk na medytację i wewnętrzną alchemię duchową. Saint-Martin nie pochwalał nauk nazywanych przez jemu współczesnych "martynizmem", a zamiast tego propagował cichą "drogę serca" również prowadzącą do osiągnięcia reintegracji. Saint-Martin najprawdopodobniej nie zorganizował "zakonu" w formalnym tego słowa znaczeniu, ale zebrał wokół siebie małe kółka uczniów, którym przekazywał swoje nauki. 

Uczniowie Saint-Martina rozpowszechniali doktrynę Nieznanego Filozofa we Francji, Niemczech, Danii, a przede wszystkim w Rosji. To dzięki jednemu z nich, Henriemu Delaage, w 1880 roku młody paryski lekarz Gerard Encausse (później znany jako Papus), zapoznał się z doktrynami Saint-Martina. W 1884 roku wraz z Augustynem Chaboseau i kilkoma innymi współpracownikami założył mistyczny zakon, który nazwał Ordre Martiniste (Zakon Martynistyczny).

Wkróce potem, Stanislas de Guaita we współpracy z Papusem i Pierre-Augustinem Chaboseau założył w 1888 roku Ordre Kabbalistique de la Rose Croix (Kabalistyczny Zakon Różo-Krzyża). Wtedy to Papus i Chaboseau odkryli, że obaj mieli inicjację martynistyczną przez dwa różne łańcuchy sukcesji związane z Saint-Martinem i jego oryginalnymi uczniami. Papus twierdził, że wszedł w posiadanie oryginalnych pism de Pasqually i otrzymał od swojego przyjaciela Henri Viscount Delaage upoważnienie do udzielania inicjacji w obrządku Saint-Martina. Jednocześnie Encausse zdał sobie sprawę, że w jego łańcuchu sukcesji "brakuje ogniwa" - z tego powodu on i Chaboseau "wymienili inicjacje", aby skonsolidować swoje linie.

Zakon Martynistów założony przez Papusa został zorganizowany jako Loże,  podzielone na cztery stopnie:

1. Associate
2. Mystic
3. Unknown Superior (S::I::/Supèrieur Inconnu)
4. Unknown Superior Initiator (S::I::I::/Supérieur Inconnu Initiateur)
   (Mistrz Loży/Heptady).

Spośród nich pierwsze dwa wprowadzają Kandydata w kluczowe koncepcje martynistyczne, podczas gdy trzeci nadaje wtajemniczenie, które Saint-Martin dawał swoim pierwotnym uczniom.

W okresie do II wojny światowej stopień I::L:: lub S::I::IV był wyjątkowo nadawany jako wyróżnienie do stopnia S::I::I:: dla legatów w nowych jurysdykcjach Martynistów, którzy mieli w przyszłości zostać Wielkimi Mistrzami. Późniejsze gałęzie Zakonu Martynistycznego dodały piąty stopnień, I::L:: (Free Initiator / Initiateur Libre), który dawał możliwość inicjowania innych we wszystkich czterech stopniach (nie wymagając istnienia Loży lub Heptady), oraz ustanowienia nowego i niezależnego Zakonu Martynistycznego, a także pełnienie roli legata, przedstawiciela lub Wielkiego Mistrza tego nowego Zakonu:

1. Associate
2. Mystic
3. Unknown Superior (S::I::/Supèrieur Inconnu)
4. Unknown Superior Initiator (S::I::I::/Supèrieur Inconnu Initiateur)
   (Mistrz Loży/Heptady)
5. Free Initiator (I::L::/Initiateur Libre/S.I.IV)
   (Wielki Mistrz/Wielki Inicjowany).

Rytuały Martynistyczne.

Mistyczne chrześcijaństwo martynizmu podkreśla fakt, że wszystkie loże otwierają się poprzez wzywanie Yeheshuah (hebr. יהשוה), czyli Pentagramatonu, z dodatkiem hebrajskiej litery Shin, którą po raz pierwszy zasugerował Reuchlin jako kabalistyczny sposób zapisu imienia Jezusa.

Pomimo struktury opartej na lożach, same rytuały nie są podobne do tych na symbolicznych stopniach masonerii. Rytuały mają własną strukturę dramatyczną wypełnioną ezoterycznymi treściami. Niektóre z rytuałów wykazują podobieństwo do egipskiej masonerii Cagliostro i Rytu Szkockiego Rektyfikowanego Willermoza. Oprócz własnych nauk Saint-Martina, zawierają elementy filozofii Martineza de Pasqually'a i odniesienia do Kabały.

Współczesny Martynizm.

Pierwsza wojna światowa była katastrofalna dla Martynizmu. W jej trakcie zginęło wielu przywódców Zakonu, w tym również Papus (pełniąc obowiązki lekarza). Po wojnie Zakon prawie zanikł, a ocaleni członkowie podzielili się na konkurencyjne frakcje. Warto tu nadmienić, że w tym czasie Imperator A.M.O.R.C. Spencer Lewis był legatem jednej z takich gałęzi martynistycznych.

W 1931 r. Augustin Chaboseau (razem z Victorem-Emile'a Michelet i Lucienem Chamuel, dwoma pozostałymi przy życiu członkami pierwotnej Rady Najwyższej w 1891 r.) wskrzesił Zakon, który założył z Papusem. Aby podkreślić różnicę między tradycyjnym Martynizmem a wieloma nowymi grupami, odnowiony Zakon otrzymał nazwę Tradycyjny Zakon Martynistyczny (Ordre Martiniste Traditionnel - OMT lub Traditional Martinist Order - TMO). Victor-Emile Michelet został wybrany na Wielkiego Mistrza, a Augustin Chaboseau zastąpił go po jego śmierci w 1939 r. i kierował Zakonem aż do swojej śmierci w 1946 r.

W 1939 r. Imperator A.M.O.R.C., Ralph Maxwell Lewis, został poproszony przez OMT o rozpowszechnienie Tradycyjnego Zakonu Martynistycznego w USA. Lewis został niezależnym legatem i regionalnym Wielkim Mistrzem OMT. Otrzymał też wszelkie niezbędne upoważnienia i dokumenty wymagane do funkcjonowania Zakonu.

Druga wojna światowa była równie destrukcyjna, jak pierwsza. Reżim nazistowski zniszczył wszystkie grupy "okultystyczne", a wielu Martynistów zginęło w obozach koncentracyjnych. Mimo to OMT (w Europie) i jej amerykański oddział (TMO) przetrwały. TMO działa obecnie w prawie każdym wolnym kraju na świecie pod egidą A.M.O.R.C., choć członkostwo w tej organizacji jest zarezerwowane wyłącznie dla członków Zakonu A.M.O.R.C.

Martynizm w różnych formach rozwija się na całym świecie. Również w Internecie pojawiło się wiele nowych grup przejawiających zainteresowanie Martynizmem.